Negatieve ervaringen

In elke cultuur gelden er bepaalde normen rond gender, seksuele oriëntatie en relaties. Dit zijn sociale verwachtingen of afspraken. Je bent niet verplicht deze te volgen. Je kan de geldende normen in vraag stellen om gender, seksualiteit en relaties op je eigen manier te beleven.

Wanneer iemand zich buiten de traditionele M/V verwachtingen begeeft, reageren buitenstaanders soms eerder argwanend wanneer ze iets nog niet kennen. Daardoor komen LGBTI+ personen vaker in aanraking met negatieve reacties of geweld dan heteroseksuele cisgender personen. Ook binnen de LGBTI+ community ervaren sommige mensen moeilijkheden. Belangrijk is dat je niet alleen met je verhaal blijft zitten. Je mag je grenzen duidelijk bewaken en hebt recht op hulp en steun!

Teksttranscript van de video

De eerste stap in het voorkomen van negatieve ervaringen, is je eigen grenzen kennen en bewaken: opkomen voor jezelf! Dit begint met een positieve kijk op jezelf: Je bent het waard om voor op te komen! Op de pagina op zoek naar jezelf vind je tips over aanvaarding van je genderidentiteit en seksuele oriëntatie, het gebruik van labels en het wel of niet vertellen aan je omgeving. Wanneer je je goed in je vel voelt, ervaar je minder vaak nare reacties en blijf je stabieler wanneer je iets vervelends meemaakt. Je bent dan beter gewapend tegen anderen hun oordeel over jou.

Wat vind je prettig, en wat niet? Wanneer iemand je benadert op een manier die jij helemaal niet fijn vindt, overschrijdt deze persoon je grenzen. Deze grenzen zijn persoonlijk, dus enkel jij kan ze aangeven zodat een ander ze kan respecteren. Doe je dat niet, dan weten anderen soms niet dat ze je kwetsen. Niet iedereen heeft dezelfde grenzen als jij, dus het is belangrijk om te tonen wanneer jij bepaald gedrag niet prettig vindt.

Waar je grenzen liggen, is een zaak van buikgevoel. Wordt een grens overschreden, dan merk je dit aan je lichaam: je buik verkrampt, je hart slaat sneller, misschien adem je moeilijker of voel je plotse warmte, word je rood of spannen je spieren zich op. Je kan er ook onaangename gevoelens van krijgen (angst, woede, irritatie, schaamte...) en je anders gaan gedragen (oogcontact onderbreken, achteruitwijken, zenuwachtig lachen…). Dit zijn alarmsignalen dat iemand je grens overschrijdt. Deze alarmsignalen kan je leren herkennen.

Ook tijdens het daten en tijdens seks kan iemand je grenzen overschrijden. Lees er meer over bij seksueel grensoverschrijdend gedrag. 

 

Voorbeelden van ervaringen waarbij grenzen verschillen:

• Grapjes of scheldwoorden over LGBTI+ personen zijn niet altijd kwaad bedoeld, maar kunnen jou mogelijks wel kwetsen.
• Wanneer iemand (al dan niet bewust) verkeerde voornaamwoorden (hij/zij/die/..) of een verkeerde naam voor je blijft gebruiken, kan dit voor jou misschien als gebrek aan respect overkomen.
• Intieme vragen op een onverwacht moment, bijvoorbeeld over je seksueel leven, kunnen ongewenst zijn.
• Wanneer iemand vertrouwelijke info over jouw seksuele oriëntatie of genderidentiteit deelt met anderen, kan dit je kwetsen.
• Wanneer iemand zich plots volledig anders tegenover je gedraagt nadat je hen vertelde over je genderidentiteit of seksuele voorkeur, kan dit hard aankomen.

          Waar liggen jouw grenzen?

Als iemand je grenzen overschrijdt, is het belangrijk dat je dit toont! Mensen hebben meer respect voor mensen die hun grenzen aangeven. Ook ‘Nee’ durven zeggen is voor jezelf opkomen. Dit is niet altijd makkelijk, maar je kan het leren. Wat de beste strategie is, hangt van de situatie af: Ken je de ander en weet je hoe die gaat reageren? Is het beter om die persoon vriendelijk aan te spreken of kordaat? Confronteer je hen best onder vier ogen of met getuigen? Is een kwade blik voldoende of moet je er iets bij zeggen?

3 Tips: 

1. Wees duidelijk! Zeg zonder omwegen of vragen waarover het gaat, waarom iets moet veranderen en welk gedrag je in de plaats verwacht. Het is niet nodig om de ander te beledigen, belachelijk te maken of te bedreigen. Je mag het gedrag van de ander duidelijk afwijzen. Leg de focus op het ongewenste gedrag en niet op de persoon zelf. Gebruik hiervoor ‘ik’-boodschappen.

2. Let op je lichaamstaal! Als je ernstig genomen wil worden, sta dan recht en neem ruimte in, kijk de ander in de ogen, blijf ernstig (opgelet, een glimlach ondermijnt dit!) en gebruik een vaste, neutrale en wat lagere stem. Je handen kunnen met gebaren onderstrepen wat je zegt. Als je wil dat iemand ergens mee stopt, toon dat dan met een ‘stop’-gebaar. Als je niet wil dat iemand je betast, neem dan hun hand weg. Ook als je op het eerste gezicht niet stoer lijkt, kan je met lichaamstaal verrassend uit de hoek komen.

3. Oefen! Voor jezelf opkomen, kan je oefenen. Dit kan alleen of samen met iemand. Je begint best met simpele situaties. Je leert dan een persoon erop attent te maken dat je iets niet fijn vindt. In zulke situaties loop je weinig risico dat de ander het je kwalijk neemt. Je oefent grenzen stellen en wint tegelijkertijd aan zelfvertrouwen.

• Google ‘opkomen voor jezelf’ of ‘assertiviteit oefenen’ voor meer oefeningen en tips, bijvoorbeeld over ‘nee' zeggen, grenzen stellen, het geven van kritiek, feedback of je mening.
   
• In de bibliotheek vind je tientallen boeken hierover. Je bent lang niet de enige die hierop wil oefenen! Je kan ook een assertiviteitstraining volgen via je CLB, JAC, je werk, VDAB, je hulpverlener, je studiebegeleiding ... Vraag ernaar!

Voel je niet schuldig wanneer het je niet lukt om geweld of negatieve reacties af te weren. Ook als je voor jezelf probeert op te komen, kan het nog gebeuren dat je iets meemaakt waar je je niet goed bij voelt. De verantwoordelijkheid voor geweld ligt steeds bij de dader!

Erover praten in je eigen omgeving

Na een nare ervaring is het goed om te praten over wat je hebt meegemaakt en wat dat met jou deed. Een collega, vriend of familielid kan je steunen en helpen om je weer veiliger te voelen. Ook kunnen ze je helpen te voorkomen dat je dit opnieuw zou meemaken. Schaamte, schuldgevoel of angst maken het soms moeilijk om erover te praten. Daarom vind je hier enkele tips over hoe je een gesprek aangaat over geweld.

 

Erover praten met een hulpverlener

Soms is praten met een hulpverlener meer aangewezen dan een gesprek met vrienden of familie. Wanneer je iets onaangenaams meemaakt, heb je recht op professionele ondersteuning. Er bestaan verschillende vormen van ondersteuning: anoniem of niet, gratis of betalend, gefocust op je welzijn of op je rechten,... Jij kiest afhankelijk van jouw noden.

 

Je ervaring melden / een aangifte doen

Wanneer iemand je grenzen overschrijdt, kan je dit melden bij instanties voor gelijke kansen of een aangifte doen bij de politie. Hier vind je waar je terecht kan om een melding of aangifte te doen. Je ervaring melden kan snel en anoniem. We moedigen je aan om te melden wat je overkomt, want:

• Je komt op voor je rechten
  Verschillende uitingsvormen van trans- en holebifobie en discriminatie zijn strafbaar in België. Lees meer over wat discriminatie inhoudt en welke vormen van geweld strafbaar zijn onder het thema discriminatie. Wanneer je twijfelt of wat jou is overkomen strafbaar is, kan je nog steeds een melding doen. De meldpunten kunnen je uitleg geven en gepast doorverwijzen.
   

• Je helpt cijfers in kaart te brengen
  Wanneer men weet hoeveel mensen in aanraking komen met holebi- en transfoob geweld of seksisme, kan er druk worden gezet op een (lokale) overheid, werkgever, school of vereniging om meer in te zetten op dit probleem, bijvoorbeeld door te werken aan een veilige omgeving voor lgbt+ personen. Jij helpt dus op lange termijn te voorkomen dat dit jou en anderen nog overkomt.
   

• Je doet je verhaal
  Je ervaring neerschrijven of erover praten helpt je om die een plaats te geven in je leven. Wanneer je een klacht indient of een melding doet, kan je gebruikmaken van diensten die je begeleiden in het omgaan met je ervaring.
  
   

Als je geweld of negatieve reacties op jouw kenmerken of keuzes ervaart, dan ga je soms twijfelen aan jezelf: “Hebben ze misschien toch gelijk? Ben ik toch echt verkeerd bezig, moet ik meer mijn best doen? Moet ik dan proberen me anders voor te doen?” Of je je goed in je vel voelt, wordt dus ook beïnvloed door de mate waarin anderen je accepteren zoals je bent. Negatieve ervaringen kunnen soms een knauw geven aan je zelfvertrouwen.

Sommige ervaringen kunnen stress en traumatische reacties teweegbrengen. Het kan zijn dat je een proces van rouw doorloopt, omwille van verlies van een deel van jezelf: je zelfwaarde, veiligheidsgevoel, naïviteit of spontaniteit. Verwerking verloopt gezond wanneer je een balans vindt tussen herinneren, herbeleven en je ervaring een plaats en betekenis geven. Wanneer je het gevoel hebt dat dit niet lukt, kan het goed zijn om hulp te zoeken. De bovenstaande hulpverleningskanalen kunnen je hierin helpen. Ook op de website van Slachtofferzorg lees je meer over het verwerken van een ingrijpende gebeurtenis.

Gun jezelf de tijd om je emoties aandacht te geven. Je kan ze neerschrijven of creatief uiten: Welke impact heeft je ervaring op jou? Voel je je nog veilig? Gedraag je je hetzelfde als voorheen? Probeer je minder op te vallen? Heb je gevoelens van schuld of schaamte? Boosheid? Rusteloosheid? Verdriet? Wat doen je herinneringen met je? Sluit je jezelf af van je omgeving? Kan je over niks anders meer praten of aandacht hebben?

 

Geef zin aan wat je overkwam: Zet je je droevige gevoelens om naar iets positiefs en krachtigs.