De term 'non-binair' past gewoon veel beter bij mij dan om het even welk ander woord. Heel mijn leven heb ik me afgevraagd: ben ik nu een jongen of een meisje? Vandaag doet het er niet meer toe. En dat is ongelooflijk bevrijdend. Ik ben geen man, ik ben geen vrouw, ik ben Hanne. Eindelijk.
Citaat: Hanne Gaby Odiele op demorgen.be, 25 oktober 2019, interview door S. Selfslagh.
Kijk je met een binaire blik naar de wereld? Dan splits je alles in twee groepen. Wie in de ene groep valt, past niet in de andere. De twee groepen zijn als twee aparte kampen die nergens overlappen. Kijk je binair naar gender, dan zie je maar twee opties: je bent man of je bent vrouw. Dat is de klassieke tweesplitsing M/V. Voor veel transgender personen is die binariteit geen te groot probleem. Een trans vrouw is immers een vrouw. Een trans man weet ook dat hij een man is. Via een transitie kunnen ze verplaatsen van de ene groep naar de andere.
Weet je dat er veel mensen zijn die niet in die klassieke tweesplitsing passen? Dat komt omdat de wereld complexer is. Er is meer dan enkel die twee categorieën man of vrouw, ook als die andere categorieën niet altijd evenveel aandacht krijgen. Het beeld van twee aparte groepen komt niet overeen met de vele nuances en variaties die er bestaan op vlak van biologische geslachtskenmerken, genderidentiteit en genderexpressie.
Bij sommige geboortes is het niet makkelijk voor dokters om het zogenaamde biologische geslacht van een kind vast te stellen en dus te beslissen of ze het kindje zullen noteren als jongen of meisje. Om dat te beslissen baseren dokters zich onder meer op de genitale delen. Bij sommige mensen zijn die genitaliën ambigu. Dat betekent dat het niet heel duidelijk is of het kind eerder een penis heeft, of eerder een vulva en vagina. Deze kinderen passen op vlak van geslachtskenmerken, dus op het niveau van hun lichaam, niet in de hokjes M of V. Ze hebben een intersekse lichaam. Er zijn ook intersekse variaties die niet zo onmiddellijk te zien zijn. Iemand met een intersekse lichaam kan net als anderen helemaal vrouw, man, non-binair, genderqueer, ... zijn. Dat komt omdat intersekse kenmerken op zich niets te maken hebben met hun genderidentiteit.
Ook op vlak van genderidentiteit en genderexpressie zijn er mensen die niet passen in de klassieke tweesplitsing M/V. Non-binaire mensen herkennen zich niet in de strikte opdeling tussen man en vrouw. Sommigen noemen zichzelf genderqueer. Er zijn mensen die zich soms man en soms vrouw voelen. Zij noemen zich bijvoorbeeld bigender of genderfluïde. Anderen hebben het gevoel tot een derde gender te behoren. Er zijn ook mensen die agender zijn. Zij voelen zich genderloos, zonder gender.
Er zijn heel wat termen, en nog meer definities voor al die termen. Weet vooral dat er mensen zijn die niet leven als man of vrouw. Voel jij je niet thuis in een van die twee groepen? Er zijn wel meer mensen waarvoor geen van beide past. Je bent niet de enige die zich oncomfortabel voelt wanneer ze gezien, benoemd of benaderd worden als een man of een vrouw, omdat het niet past bij hoe ze zichzelf zien. Je hoeft je niet noodzakelijk te identificeren met een klassiek hokje, een binair gender, of zelfs een non-binair gender.
In heel wat landen zijn er wettelijk gezien tegenwoordig drie genderopties. In België zijn er momenteel maar twee. Dat betekent dat er op je identiteitskaart een 'M' voor man of een 'V' voor vrouw moet staan. Je kan van een M een V laten maken, of omgekeerd, maar kiezen voor een derde optie kan in België niet.* Er zijn plaatsen waar je andere non-binaire of agender mensen kan ontmoeten. Bijvoorbeeld in verenigingen voor transgender personen, in groepen op Facebook, of op Youtube. Er zijn ook ontmoetingsmogelijkheden voor personen met een intersekse lichaam, bijvoorbeeld via Intersekse Vlaanderen.
Zit je ergens mee en zoek je een luisterend oor? Praat erover. Dat kan bij ons via chat, telefoon of mail.
* Voor intersekse of non-binaire personen die dat wensen zijn er momenteel nog geen opties naast M of V. In juni 2019 bevestigde het grondwettelijk hof wel dat delen van de huidige transgenderwet in strijd zijn met het recht op zelfbeschikking. Door de uitspraak van het Grondwettelijk Hof moet de wet verder worden geoptimaliseerd. Aanpassingen moeten gebeuren binnen een redelijke termijn. Meer info over de transgenderwet en uitspraak van het grondwettelijk hof lees je op de website van çavaria.