Hoe kunnen LGBTI+ personen ouders worden?

LGBTI+ zijn betekent niet noodzakelijk dat je nooit een gezin met kinderen zal hebben. Er zijn veel manieren waarop iemand ouder van een kind kan worden. Zo kiezen sommige transgender mannen ervoor om zelf zwanger te worden, sommige homo mannen om te werken met een draagouder, sommige alleenstaande vrouwen om hun zwangerschap en de opvoeding van hun kind samen met een holebi koppel aan te pakken, en nog andere LGBTI+ personen voor adoptie.

 

Het vervullen van een kinderwens is vaak wat minder vanzelfsprekend voor iemand die lesbisch, transgender, queer, aseksueel, homo, bi, non-binair … is of intersekse kenmerken heeft. Dat betekent niet dat LGBTI+ personen met of zonder partner(s) geen ouder kunnen worden. Je hoeft ook niet noodzakelijk seksuele en romantische partners te zijn met de persoon of personen waarmee je samen een kind wil grootbrengen. Daarom is er hieronder sprake van ‘co-wensouders’, en niet van ‘partners’.

Extra uitdagingen?

Het krijgen van een kind kan voor LGBTI+ wensouders wat extra uitdagingen met zich meebrengen. Vaker dan bij cisgender vrouw-mankoppels komen er artsen, medische voorwaarden, sociale selectieprocedures aan te pas. Natuurlijk zijn LGBTI+ personen daar niet alleen in. Er zijn ook cisgender vrouw-mankoppels die te maken krijgen met extra obstakels, bijvoorbeeld door vruchtbaarheidsproblemen, erfelijke aandoeningen, fysieke gezondheidproblemen.

Bij transgender personen kan een sterke kinderwens een factor zijn in de timing van hun transitie. Transgender personen die kiezen voor medische behandelingen zoals langdurige hormonale behandeling of chirurgische ingrepen verliezen hierdoor vaak hun vruchtbaarheid. Dat betekent niet dat transgender personen geen ouders kunnen zijn of worden. Ook een medische transitie sluit het vervullen van een kinderwens niet noodzakelijk uit. Op de website van het Transgender Infopunt lees je meer over de medische mogelijkheden voor iemand die transgender is en hun kinderwens wil vervullen.

Het kan op wettelijk vlak minder duidelijk zijn welke rechten je precies hebt wanneer je als LGBTI+ persoon creatief aan de slag gaat met je kinderwens. Zo is draagouderschap momenteel niet wettelijk geregeld. Een kind kan momenteel ook maar twee wettelijke ouders hebben in België.

Wat past bij mij?

Ben je zelf LGBTI+, heb je een kinderwens, of vraag je je af op welke manier jij een kindje zou kunnen krijgen later? Niet elke optie die je hieronder vindt, zal even goed bij jouw wensen en persoonlijkheid passen. Je kan jezelf een aantal vragen stellen om te weten te komen wat jij in het bijzonder belangrijk vindt:

  • Hoe belangrijk vind ik het dat mijn kind een genetische band heeft met mij?
  • Hoe belangrijk vind ik het dat mijn kind een genetische band heeft met mijn co-wensouder(s)?
  • Als een co-wensouder of jijzelf zwanger kan en wil worden: hoe belangrijk vind ik het dat mijn co-wensouder of ikzelf bevallen van mijn kind?
  • Hoe belangrijk vind ik het dat ik de zwangerschap van nabij kan beleven?
  • Als je meer dan één co-wensouder hebt: Hoe belangrijk vind ik het dat ik wettelijk mijn kinds ouder ben?
  • Hoe belangrijk vind ik het dat mijn rechten als (wens)ouder gegarandeerd zijn, ook tijdens de zwangerschap?
  • Hoe belangrijk vind ik het om mijn kind vanaf hun eerste dag te kunnen verzorgen en opvoeden?

Steun vinden & omgaan met stress

Het proces om een kinderwens te vervullen, kan veel stress en zorgen met zich meebrengen. Partners die samen het proces doormaken vinden misschien begrip en steun bij elkaar, of net meer stress. Vind je geen rust? Vind je geen of onvoldoende steun in je onmiddellijke omgeving? Je kan die ook elders vinden.

  • Verdwaalde Ooievaar is een vereniging voor wensouders en professionelen rond het thema (onvervulde) kinderwens. Ze werken niet rond LGBTI+ in het bijzonder, maar je kan er wel informatie en steun vinden via hun forum of activiteiten.
  • Hulpverleners kunnen je extra psychologisch ondersteunen.

Op onze pagina ‘Goed in je vel’ leer je hoe je op een gezonde manier kan omgaan met moeilijkheden en stress.

Welke mogelijkheden bestaan er zoal?

1) Een wensouder die zelf zwanger is …

Iedereen die een baarmoeder heeft, vruchtbaar is, en zelf een zwangerschap wil doormaken, kan in principe kiezen om zelf een kind te dragen. Het zijn dus niet enkel cisgender vrouwen die kunnen bevallen van een kind. Ook een transgender man, non-binaire persoon, of intersekse persoon kan in die categorie vallen.

 

In het geval van een transgender man, intersekse- of non-binaire persoon die testosterontherapie volgt of volgde, zijn er medische zaken waarvoor bijzondere aandacht nodig is in de voorbereiding voor een zwangerschap. Hun behandelende endocrinoloog (hormonenspecialist) en een vruchtbaarheidsarts kan hen adviseren als ze nadenken over zelf een kind dragen.

 

Net zoals cisgender vrouwen vruchtbaarheidsproblemen kunnen hebben, kunnen ook andere personen met een baarmoeder problemen ondervinden met bijvoorbeeld eicellen van lage kwaliteit, of andere zaken die succesvol zwanger worden bemoeilijken. In zulke gevallen kan je terecht in een fertiliteitscentrum voor gepaste begeleiding. Daar kunnen artsen alle mogelijke opties schetsen. Let op, elk ziekenhuis heeft de morele vrijheid om iemand al dan niet te behandelen.

 

… via sperma van een andere wensouder 

Met een co-wensouder die ook vruchtbaar is en sperma heeft, is een spontane zwangerschap zonder extra medische begeleiding mogelijk. Medisch gezien hoeft er dan niets te verschillen van hoe een typisch cisgender vrouw-mankoppel een kind krijgt. Een transgender man en transgender vrouw die beide vruchtbaar zijn, kunnen bijvoorbeeld zonder medische hulp samen een kind verwekken.

 

Als de co-wensouder ooit sperma had maar nu niet meer, is het lastiger. Soms kiezen transgender personen voor medische ingrepen die invloed hebben op hun vruchtbaarheid. Zo kan het dat een transgender vrouw of non-binaire persoon ooit wel (kwaliteitsvol) sperma had, maar nu niet meer. Sommige transgender personen laten voor ze dat soort medische ingrepen starten, sperma invriezen. Op die manier is het ook voor hen nog steeds mogelijk om een kind te krijgen dat een genetische band met hen heeft. In die situatie kunnen ze terecht bij een fertiliteitscentrum voor een medisch geassisteerde zwangerschap. Let op, elk ziekenhuis heeft de morele vrijheid om iemand al dan niet te behandelen.

 

… via sperma van een donor

Is er geen sprake van (kwaliteitsvol) sperma bij een van de wensouders? Het is mogelijk om gebruik te maken van donorsperma. Dat doen cisgender vrouw-vrouwkoppels bijvoorbeeld wanneer een van hen zwanger wil worden. In België kan je kiezen tussen een anonieme of gekende donor. Bij een zwangerschap via donorsperma komt er meestal medische begeleiding aan te pas.

 

Bij gekende donatie moet je vooraf een goedkeuring krijgen van het ethisch comité van het ziekenhuis waar je behandeld zal worden. Een gekende donor kan bijvoorbeeld een broer zijn. Dat kan interessant zijn voor wensouders die een genetische familieband of mogelijke fysieke gelijkenis belangrijk vinden. Als van de ene co-ouder een eicel gebruikt wordt, en de gebruikte zaadcel afkomstig is van de broer van de andere co-ouder, heeft het kind alsnog een genetische band met beide families.

 

Er zijn ook mogelijkheden om te kiezen voor niet-anonieme donoren, zonder een vriend, kennis of familielid als donor te vragen. One Wish is een organisatie die actief is in Nederland en België die wensouders verbindt met elkaar en met niet-anonieme donoren. Op de website Donorfamilies vind je organisaties, getuigenissen, links, … die interessant kunnen zijn als je overweegt om een kind via donorschap te krijgen. Organisaties die actief zijn in andere landen kan je vinden via de website Donorkinderen.

 

Maak je gebruik van sperma uit een spermabank? Dan gaat het in België om anoniem donormateriaal. De laatste jaren wordt volledig anoniem donorschap meer en meer in vraag gesteld. Donorkinderen verwekt via sperma van anonieme donoren hebben erg weinig informatie over hun afstamming en dat kan een impact hebben op hun latere welzijn. In 2010 werd daarom in Nederland de Fiom KID-DNA Databank opgericht. Daar kunnen donorkinderen die op zoek zijn naar dat deel van hun afkomst, en donoren die hun anonimiteit willen opgeven, zich inschrijven. Aan de hand van hun DNA-profielen kunnen donoren en donorkinderen worden gematcht, ondanks de oorspronkelijk anonieme donatie.

 

Vanaf 1 december 2020 bestaat er in België ook een afstammingscentrum dat zal samenwerken met een DNA-databank. Daardoor krijgen ook hier donorkinderen en anonieme donoren uit het verleden de mogelijkheid om elkaar te vinden als ze dat beide wensen. De oprichting van het afstammingscentrum gebeurt door het Kenniscentrum Pleegzorg. Het afstammingscentrum zal samenwerken met de DNA-databank van het Centrum menselijke erfelijkheid in Leuven. Vanaf begin 2021 zou de werking helemaal opgestart moeten zijn. Vanaf dan kan je er dus terecht met je vragen. Het nieuwe afstemmingscentrum en de DNA-databank veranderen niets aan de praktijk van anoniem doneren. Dat blijft nog steeds mogelijk.

 

Op de website van De Maakbare Mens kan je meer lezen over de voor- en tegenstanders van anonieme donatie. Bekijk daarvoor de pagina's Veelgestelde vragen over eiceldonatie en Veelgestelde vragen over spermadonatie.

2) Een draagouder is zwanger voor de wensouder(s)

Als geen van de wensouders een baarmoeder heeft, vruchtbaar is, of zelf een zwangerschap wil doormaken, is een zwangerschap door een wensouder zelf niet mogelijk. Een van de zaken die dan wel mogelijk is, is een draagouder vinden. Dat is iemand die voor de wensouders zwanger wordt en bevalt van hun kind.

 

Een draagouder kan zwanger zijn van een kind dat verwekt werd met zowel een eicel als zaad van wensouders. Een draagouder draagt het kind negen maanden en baart het, maar heeft dus niet noodzakelijk een genetische band met het kind. Dat kan wel. Een draagouder kan een kind dragen dat verwekt werd met een eicel van henzelf en zaad van een wensouder of donor. Net zoals familieleden van LGBTI+ personen met een kinderwens soms aanbieden om eicel- of spermadonor te zijn, kunnen ze ook aanbieden om draagouder te zijn. Een zus van een homo of transgender man zou bijvoorbeeld draagmoeder kunnen dragen zijn voor haar broer en zijn man, en daarbij een kind dragen dat werd verwekt met een eicel van zichzelf en zaad van haar broers partner. Op die manier heeft het kind een genetische link met beide families, en hebben de wensouders de kans om de zwangerschap van nabij mee te maken.

 

Wettelijk gezien is werken met draagouderschap risicovol. Commercieel draagouderschap is strikt verboden. Verder is draagouderschap niet verboden, maar bestaat er in België ook geen wettelijk kader dat draagouderschap regelt. Dat betekent dat je als wensouder die beroep doet op een draagouder geen vastgelegde rechten hebt die beschermd worden. Als wensouder ben je tijdens en ook na de zwangerschap niet automatisch juridisch ouder van je kind.

 

Sommige partners kiezen ervoor om samen met een draagouder hun kind op te voeden. Wanneer zowel de draagouder als twee of meer anderen een ouderrol voor het kind opnemen, zullen er steeds mensen zijn die wel in de praktijk, maar niet wettelijk ouder zijn van het kind. In België kan een kind momenteel juridisch gezien immers maar twee ouders hebben.

 

Meer info over de juridische aspecten, en de omgang van fertiliteitscentra met draagouderschap vind je bij de vraag ‘Wat moet je weten over werken met draagouderschap?’. Je leest er ook waar je in contact kan komen met anderen die al werkten met draagouderschap.
 

3) Een kind krijgen via adoptie

LGBTI+ personen kunnen een kind krijgen via adoptie. Sinds 2006 is adoptie in België opengesteld voor partners van hetzelfde geslacht. In theorie kunnen alle koppels in aanmerking komen voor zowel binnenlandse als buitenlandse adoptie. In de praktijk zijn er echter zeer weinig mogelijkheden voor man-mankoppels, vrouw-vrouwkoppels en alleenstaanden op vlak van buitenlandse adoptie. Deze LGBTI+ personen komen dus vooral in aanmerking voor adoptie van een binnenlands kind.

 

Meer info over adopteren als LGBTI+ persoon vind je bij de vraag ‘Wat moet je als LGBTI+ persoon weten over adoptie?’.

Wil je eens praten?

Vond je niet wat je zocht? Zit je nog met vragen? Contacteer ons via mail. Wil je vooral eens praten over eventuele zorgen of frustraties? We luisteren graag naar je via telefoon en chat. Het Transgender Infopunt kan je verder informeren over vruchtbaarheid(sopties) bij transgender personen.

Terug naar hoofdmenu